Ethereum 2.0: Kullanıcılar, DApp’ler, DeFi ve Piyasalar Üzerindeki Etkisi

Piyasa değerine göre ikinci en büyük kripto para olan Ethereum’un (ETH) merakla beklenen ETH 2.0 yükseltmesini 2020’nin ikinci yarısında başlatması bekleniyor. Yükseltme, ölçeklenebilirliği artırmak ve yeni özellikler sunmak amacıyla fikir birliği mekanizmasını İş Kanıtından(PoW) Hisse Kanıtına (PoS) geçirdiği için blok zinciri ağında büyük bir değişime işaret ediyor.

Serenity olarak da bilinen ETH 2.0 yükseltmesi ilk olarak Ethereum kurucu ortağı Vitalik Buterin’in 2018 Devcon konuşmasında duyuruldu. Orijinal plana göre, yükseltmenin 4 aşaması bulunmaktadır (aşama 0-3). Aşama 0’ın 2019’da ve Aşama 3’ün 2022’ye kadar tamamlanması planlanırken, ana geliştirme ekibinin yönetişim yapısındaki değişiklikler nedeniyle, yükseltmenin sunulması birçok kez ertelendi. 

Bununla birlikte, Buterin’in yakın zamanda lansman için olası bir zaman dilimi olarak 2020’nin 3. çeyreğini işaret etmesiyle birlikte OKX Insights, PoS’a geçişin ve stake etme gibi yeni özelliklerin önemini ve yükseltmenin Merkeziyetsiz Finans (DeFi) ve Merkeziyetsiz Uygulamalar (DApp’ler) gibi mevcut ekosistemler üzerindeki etkisini inceliyor.

PoW - PoS: Stake ile Enerji Tasarrufu

Ethereum’un fikir birliği mekanizmasını değiştirme kararı, PoW ve PoS savunucuları arasındaki tartışmayı yeniden alevlendirdi. PoW, Satoshi Nakamoto tarafından Bitcoin teknik belgesinde özetlendiği üzere, blok zincirinin orijinal fikir birliği mekanizmasıdır. İşlemleri doğrulamak ve bilgi işlem gücünü kullanarak yeni bloklar oluşturmak için “madenciler” olarak adlandırılan kişilere ihtiyaç duyar. 

Bununla birlikte, rekabet arttıkça ve yeni bitcoin’lerin çıkarılması giderek zorlaştıkça, bilgi işlem gücü gereksinimleri de artmakta, bu da yüksek enerji tüketimine ve çevreyle ilgili endişelere neden olmaktadır. Bitcoin Enerji Tüketim Endeksi’ne göre, tahminî Bitcoin enerji tüketimi yılda 58,6 TWh’dir. Bitcoin bir ülke olsaydı, enerji tüketiminde Bangladeş ve Romanya gibi ülkeleri geride bırakarak 48. sırada yer alırdı.

Bitcoin’in enerji tüketimine ilişkin endişeler, yıllar içinde alternatif fikir birliği mekanizmalarının ortaya çıkmasına yol açmıştır; bunlardan biri de PoS’tur. Bu protokol, bilgi işlem gücü ihtiyacını ortadan kaldırır (enerji tasarrufu sağlar) ve madenciler yerine işlemleri doğrulayan ve yeni bloklar oluşturan “doğrulayıcılar” getirir.

Ethereum Hong Kong topluluğunun kurucusu ve Kenetic Capital’ın kurucu ortağı Jehan Chu, OKX Insights’a yaptığı açıklamada, Ethereum için yaklaşan yükseltmenin avantajlarından biri olarak enerji tasarrufunu gösterdi:

“Hisse Kanıtına geçişle birlikte Ethereum sahipleri, karmaşık donanımları çalıştırmak ve elektrik kullanmak yerine stake ederek (en az 32 eth) ağın sürdürülmesine daha doğrudan katılabilecek ve bundan fayda sağlayabilecek.”

Chu, çevre yönünden potansiyel faydalarına rağmen Bitcoin’in böyle bir geçiş yapabileceğine inanmadığını da sözlerine ekledi:

“Ethereum’un PoS’a geçişi sektör için güçlü bir sinyal olsa da, büyüklüğü, değeri ve yönetişim modeli nedeniyle Bitcoin’in PoS’a geçmesi pek olası görünmüyor. Bitcoin değer kazandıkça çevresel etkisinin daha da belirgin hâle gelecek olması, Bitcoin’in başarısına buruk bir hava katıyor.“

Olumlu çevresel etkisinin memnuniyetle karşılanması muhtemel olsa da, Ethereum’un PoS yükseltmesine, ekosistemdeki kullanıcılar ve geliştiriciler açısından birtakım değişiklikler ve yeni sorular eşlik edecek.

ETH 1.0’dan 2.0’a Geçiş: ETH’lerinize Ne Olacak?

Merak edenler için, mevcut Ethereum blok zincirinden ETH 2.0 zincirine geçiş iki aşamadan oluşmaktadır: kullanıcıların ETH’lerinin transferi ve Ethereum blok zincirinin durum geçişi.

Geçiş, ETH 2.0 yükseltmesinin Aşama 0 olarak adlandırılan ilk aşamasında ve Ethereum için yeni PoS blok zinciri olan Beacon Zinciri’nin piyasaya sürülmesiyle başlar.

Ether geçişi, kullanıcıların mevcut Ethereum blok zincirindeki ether’lerini bir sözleşmeye kilitleyebilecekleri ve Beacon Zinciri’nde aynı miktarda ether alabilecekleri bir “tek yönlü köprü” mekanizması aracılığıyla planlanmaktadır.

Kullanıcılar daha sonra kredilendirilen ether’i (32’den fazla ether’e sahip olmaları koşuluyla) stake edebilir ve ETH 2.0 zincirinde ödüller kazanmaya başlayabilir. ETH 2.0’a transfer işlemi tek yönlüdür, çünkü kullanıcının orijinal Ethereum blok zincirindeki ether’leri daha sonra yakılır.

Bu, ETH’yi yeni zincire transfer etmek için basit ve güvenli bir mekanizma olsa da, işlemin geri döndürülemez olması, “kilitlenme riskini” de beraberinde getirir. Bu risk, ETH’lerini yeni PoS blok zincirinde stake eden kullanıcıların ETH’lerini belirli bir süre için “kilitlemeleri” (yani ETH’lerin satılamaz olması) ve dolayısıyla ETH fiyatının düşmesi durumunda ETH’lerini satamama riskine girmeleri anlamına gelmektedir.

ETH 2.0’ın baş geliştiricisi Danny Ryan, topluluğun iki yönlü bir köprü oluşturma konusuyla ilgilendiğini paylaşırken, böyle bir teklifin daha sonraki bir tarihte değerlendirilebileceğine inanıyor. Ryan ayrıca, ETH kullanıcıları veya sahipleri için geliştiricilerin yeni bir blok zincirine geçişi “mümkün olduğunca sorunsuz” hâle getirmeye çalıştıklarını da sözlerine ekliyor.

Durum Geçişi: ETH 1.0 Verilerinin 2.0’a Taşınması

Durum geçişi, mevcut blok zinciri verilerinin yeni mimariye taşınması anlamına gelir. Başlangıçta, mevcut ETH 1.0 zincirinin ETH 2.0 zincirindeki bir “parçaya” (shard, ağın bir kısmı) transfer edilmesi planlanmıştı. Bununla birlikte, böyle bir geçişin önünde çeşitli zorluklar vardı ve bunlar şimdi Buterin’in yeni bir teklifinde ele alınıyor.

Ryan’a göre, Buterin’in yeni teklifi ana geliştiriciler tarafından destekleniyor ve muhtemelen yakında uygulanacak.

Geçiş sorunları bir yana, ETH 2.0 yükseltmesi ağırlıklı olarak, stake etme ve ölçeklenebilirlik için destek sunmaktadır. Bu da merkeziyetsiz finans ve uygulamalar gibi ağa dayanan mevcut ekosistemlerin bazılarını etkileyebilir.

ETH Sahipleri İçin Stake Desteği

Stake etme, PoS ağlarında madenciliğin yerini alır ve coin’lerini kilitleyen doğrulayıcılar, blok zinciri defterini devam ettirmeleri karşılığında stake ödülleri kazanır. Bu ödüller, para yatırma işlemlerinden kazanılan getiriye benzer ve stake etmeyi kripto alanında mevcut pasif gelir fırsatlarından biri hâline getirir.

ConsenSys tarafından hazırlanan Ethereum 2.0 Staking Ekosistem Raporu, katılımcıların ETH’lerini kendi doğrulayıcı düğümlerini çalıştırarak veya üçüncü taraf bir stake sağlayıcısı kullanarak stake edebileceklerini göstermektedir. Rapor ayrıca, yüzde 32,8’i kendi doğrulayıcı düğümlerini çalıştırmayı ve yüzde 33,1’i üçüncü taraf bir stake sağlayıcısı kullanmayı planlayan 287 katılımcıdan elde edilen anket bulgularını da özetlemektedir.

Rapora göre, ETH’lerini stake etmek ve doğrulayıcı düğümleri çalıştırmak isteyen katılımcılar ortalama yüzde 5,8’lik bir beklenen getiri ile teşvik edilirken, üçüncü taraf bir sağlayıcı aracılığıyla stake etmek isteyenler yüzde 7,6’lık daha yüksek bir ortalama ödül bekleyebilirler.

En az 32 ETH (ağın doğrulayıcı olmak ve ödül kazanmak için talep ettiği minimum miktar) tutan Ethereum adreslerinin mevcut sayısı, potansiyel ETH 2.0 doğrulayıcılarının sayısı hakkında bize fikir verebilir. 5 Mayıs 2020 itibarıyla Glassnode verileri, 32 ETH veya daha fazlasına sahip 114.550 Ethereum adresi olduğunu ortaya koymaktadır.

Nihayetinde Ethereum’un stake desteğinin, eski sürümdeki madenciliğe kıyasla daha geniş bir ağ katılımı sağlaması bekleniyor. ConsenSys’ten Charles d’Haussy, OKX Insights’a yaptığı açıklamada bu teşviklere ışık tuttu:

“ETH’ye sahip olan kişiler için Hisse Kanıtı (PoS), ETH 2.0 ağının güvenliğini korumanın daha kapsayıcı bir yolunu ve güvenlik maliyetlerine katkıda bulunmanın getirdiği nispeten yüksek ödülleri işaret ediyor... Stake etme imkânı sunan borsalar, fonlar ve cüzdanlar gibi platformlar ETH 2.0’a katkıda bulunmanın ve ondan faydalanmanın harika bir yolu olacaktır.” 

Kenetic Capital’dan Chu, OKX Insights’a yaptığı açıklamada, stake etmeyi “bir e-posta adresi almak kadar kolay” hâle getirebilen üçüncü taraf çözümlerinin erişilebilirliğini vurguladı:

“Teknik çıtanın yüksek olması, birçok kullanıcının ağa katılmasını engelledi ancak ETH 2.0’ı Alchemy veya Blockdaemon (ve nihayetinde favori borsalarınız) gibi anahtar teslim çözümlerle destekleyen şirketler, stake etmeyi bir e-posta adresi almak kadar hızlı ve kolay hâle getiriyor. Bu, önümüzdeki 100 yıl ve ötesinde, güvenlik ve esnekliği garanti altına almak için büyük, çeşitlilik arz eden ve merkeziyetsiz bir doğrulayıcı grubuyla ağın güvenliğini sağlamak açısından kritik önem taşıyor!“

DeFi Çözümleri Daha Rekabetçi Hâle Geliyor

Merkeziyetsiz Finans, Ethereum ekosisteminde önemli bir yere sahiptir ve Mayıs 2020 itibarıyla Ethereum DApp’lerinin toplam değerinin yüzde 60’ını oluşturmaktadır. Bu yazının yazıldığı sırada, 2,5 milyondan fazla ETH (600 milyon dolardan fazla) DeFi DApp’lerinde kilitli durumdadır ve kullanıcılar geleneksel finansal hizmetlere alternatifler aradıkça bu sayının artması beklenebilir.

Bununla birlikte, merkeziyetsiz finans uygulamaları, saniyede binlerce işlemi (tps) gerçekleştirebilen Visa ağı gibi geleneksel muadilleriyle karşılaştırıldığında ölçeklenebilirlik engeli güncelliğini korumaktadır. Şu anda Ethereum ağı en iyi ihtimalle 50 tps’nin altında bir hız ile sınırlıdır.

ETH 2.0 yükseltmesi, geliştiricilerin ağda saniye başına işlem sayısını önemli ölçüde artırması beklenen parçalama gibi teknolojik uygulamalarla ölçeklenebilirlik kazanımları elde etmelerine olanak tanır. Bu da DeFi uygulamalarını geleneksel çözümlerle aynı çizgiye getirebilir.

DApp’ler Ölçeklenebilirlikten ve Yeni Fırsatlardan Yararlanacak

DApp ekosisteminin geneline bakıldığında, Dapp.com’dan alınan veriler, Ethereum’un günlük işlem hacimleri açısından hâlâ hâkim platform olduğunu göstermektedir. Ethereum şu anda yüzde 71’lik bir pazar payına sahipken, başlıca rakibi EOS sadece yüzde 24’lük bir paya sahiptir.

DappRadar iletişim direktörü Jon Jordon, ETH 2.0’ın DApp ekosistemindeki geliştiriciler için önemli bir kilometre taşı olduğuna inanıyor. Jordon, OKX Insights’a şunları söyledi:

“Bazı açılardan, kullanıcılar ETH 2.0’ı pek umursamamalı. Örneğin, farklı bir şey yapmak zorunda kalmamalılar. Eth 2.0 ile birlikte gelen ölçeklenebilirlik, geliştiricilerin çok daha ilginç ve akıcı DApp’ler [sic] oluşturmalarını sağlayacak, bu da heyecan veren bir gelişme.“

Jordan, tüm DApp kategorilerinin ETH 2.0 güncellemesinden fayda sağlayacağını düşünüyor. Ölçeklenebilirliğin yeni DApp türlerinin önünü açmasını beklediğini de sözlerine ekliyor:

“Daha hızlı işlem gerektiren tüm DApp’ler bundan faydalanacaktır; oyun DApp’leri ise kesinlikle listenin başında yer alıyor. Ancak bence en heyecan verici olan, sosyal DApp’ler gibi henüz Ethereum’da görmediğimiz ancak normal Web 2.0 dünyasında gördüğümüz yeni DApp türleri için doğacak fırsatlar.“

ETH 2.0’daki bir diğer önemli değişiklik de Ethereum ağından “gas” ücretinin kaldırılması. Bu gelişme, DApp kullanımını daha da artırabilir. Gas, Ethereum ağı üzerinde bir işlem gerçekleştirmenin maliyetidir. Ağ popülerlik kazandıkça, artan gas ücreti nedeniyle DApp kullanımının azaldığı durumlar olmuştur. Özellikle, sabit coin Tether’in (USDT) Ethereum tabanlı versiyonunun artan kullanımı Ethereum ağında sık sık tıkanıklığa yol açmıştır.

DappRadar’dan Jordon, gas ücretlerinin Ethereum’daki oyun DApp’leri üzerindeki etkisi üzerine OKX Insights’a şunları söyledi:

“Daha yüksek gas fiyatları, işlemlerin doğrulanma maliyetini artırdığı için genellikle kullanıcı etkinliğini azaltır. Ancak bu durum farklı DApp kategorilerini farklı şekilde etkiler. DeFi veya borsa dapp’lerinde büyük tutarlarda (örneğin +1.000$) işlem yapan kullanıcılar için gas fiyatının birkaç dolar artmış olması büyük bir etken değildir.

İşlem değerinin çok daha düşük olduğu oyunlar ve diğer dapp’ler için gas fiyatı daha yüksek olabilir. 2 dolarlık bir işleme 5 dolar harcamanın bir anlamı yok, bu nedenle de kullanım oranı azalıyor. ETH 2.0’da hisse kanıtı (PoS) fikir birliği mekanizması kullandığı için gas ücreti yok.“

Piyasalar ETH 2.0’a Hazırlanıyor

ETH 2.0’ın yakında piyasaya sürülmesi beklenirken, Ether Opsiyonlarına olan ilginin de arttığını görebiliriz. Opsiyonlar, sahiplerine bir varlığı (bu durumda ETH) gelecekte belirli bir tarihten önce belirli bir fiyattan alma veya satma hakkı veren, ancak bu yönde bir yükümlülük getirmeyen bir tür vadeli işlemler ürünüdür. 

Skew’e göre, ETH opsiyonlarının Açık Pozisyonu, kısa bir süre önce tüm zamanların en yüksek fiyatı olan 151 milyon dolara ulaştı ve bu da taze anapara girişini yansıtıyor.

Deribit ve OKX, ETH opsiyon işlemleri sunan başlıca kripto para borsalarıdır ve açık pozisyon artışı, Ethereum için potansiyel olarak bir boğa piyasası sinyalidir.